انواع اتصالات (Fittings) لوله براساس کاربرد

انواع اتصالات (Fittings) لوله براساس کاربرد

ولو یا شیر (Valve) -فلنج (Flange)زانویی لوله (Elbow)

کوپلینگ لوله (Pipe Coupling)

زانویی 90 درجه (90 Degree Elbow)زانویی 45 درجه (45 Degree Elbow)

کوپلینگ کامل (Full Coupling)

فیتینگ یا اتصالات لوله امکان تغییر در ابعاد، تغییر در جهت و شدت جریان و کاهش یا افزایش انشعابات خط لوله را فراهم می کنند. آشنایی با این اتصالات در درک اصطلاحات فنی پایپینگ به ما کمک خواهند کرد. در ادامه با انواع اتصالات در پایپینگ آشنا می شوید.

ولو یا شیر (Valve)

ولو یا شیر وسیله ای است که برای باز کردن، بستن، مسدود کردن جزئی یا تنظیم جریان سیال استفاده می شود. در واقع یک شیر صنعتی یا ولو یک وسیله مکانیکی است که جریان و فشار سیال را در یک سیستم یا فرآیند کنترل می کند. بنابراین اساس کار ولو، کنترل جریان و فشار سیال است. انواع ولو عبارتند از:

• گیت ولو یا شیر دروازه ای (Gate Valve)
• گلوب ولو یا شیر کروی (Globe Valve)
• چک ولو یا شیر یکطرفه (Check Valve)
• پلاگ ولو یا شیر سماوری (Plug valve)
• بال ولو یا شیر توپی (Ball Valve)
• باترفلای ولو یا شیر پروانه ای (Butterfly Valve)
• نیدل ولو یا شیر سوزنی (Butterfly Valve)
• پینچ ولو یا شیر پینچ (Pinch Valve)
• پرشر ریلیف ولو یا شیر تخلیه فشار (Pressure Relief Valve)

فلنج (Flange)

فلنج یک قطعه دایره ای با چندین حفره است که برای اتصال انواع لوله ها و تجهیزات پایپینگ استفاده می شود. برای اتصال فلنج از قطعات زیر استفاده می شود.

• پیچ و مهره
• واشر یا گسکت (Gasket)

فلنج ها در کلاس های فشاری گوناگون 150، 300، 400، 600، 900، 1500 و psi 2500 وجود دارند.

 

زانویی لوله (Elbow)

زانویی امکان تغییر جهت لوله فراهم می کند. زانویی عمدتاً در دو نوع استاندارد 90 درجه و 45 درجه موجود است. با این حال، می توان آن را به هر درجه دیگری برش داد. زانویی ها در دو نوع شعاع کوتاه (1D) و شعاع بلند (1.5D) موجود هستند. درک این موارد در درک اصطلاحات فنی پایپینگ به ما کمک میکنند.

زانویی 90 درجه (90 Degree Elbow)

زانویی 90 درجه به گونه ای تعبیه شده است تا جهت لوله را 90 درجه تغییر دهد. این زانویی به شکل شعاع بلند و کوتاه موجود است.

زانویی 45 درجه (45 Degree Elbow)

زانویی 45 درجه به گونه ای تعبیه شده است تا جهت لوله را 45 درجه تغییر دهد.

زانویی شعاع بلند (Long Radius Elbow)

در زانویی با شعاع بلند، شعاع خط مرکزی 1.5 برابر اندازه اسمی لوله است یا می توان گفت 1.5 برابر قطر لوله است. افت فشار در زانویی با شعاع بلند در مقایسه با زانویی با شعاع کوتاه کمتر است.

زانویی شعاع کوتاه (Short Radius Elbow)

در زانویی شعاع کوتاه، شعاع خط مرکزی همان اندازه اسمی لوله یا برابر قطر لوله است. زانویی های شعاع کوتاه به دلیل تغییر ناگهانی جهت جریان، افت فشار بالایی دارد.

 

زانویی کاهنده (Reducing Elbow)

زانویی کاهنده برای تغییر جهت و کاهش اندازه لوله در یک سیستم لوله کشی طراحی شده است.

خم لوله (Pipe Bend)

خم های خط لوله با شعاع بلند در خطوط انتقال سیال که نیاز به پیگینگ (pigging) دارند استفاده می شود. خم لوله به دلیل داشتن شعاع طولانی و تغییر جهت ملایم، افت فشار بسیار کمتری دارد و جریان روان سیال و پیگ امکان پذیر است.

خم مایتر (Miter Bend)

از خم مایتر برای لوله سایز 10 اینچ و بالاتر استفاده می شود زیرا زانویی سایز بزرگ بسیار گران است. استفاده از خم مایتر محدود به خطوط انتقال آب کم فشار است.

 

 

خم برگشتی یا زانویی 180 درجه (Returns – 180 Degree Elbow)

از زانویی های برگشتی برای تغییر جهت 180 درجه استفاده می شود. زانویی برگشتی در کویل های گرمایشی، مبدل حرارتی، دریچه مخزن و غیره استفاده می شود.

اتصال تی یا سه راهی (Pipe Tee)

سه راهی لوله برای توزیع یا جمع آوری سیال از لوله ها استفاده می شود. سه راهی در واقع یک قطعه لوله کوتاه با یک شاخه 90 درجه در مرکز است.

دو نوع سه راهی برای لوله کشی استفاده می شود، سه راهی مساوی / مستقیم و سه راهی کاهنده / نابرابر.

سه راهی مستقیم (Straight Tee)

در سه راهی مستقیم، قطر انشعاب به اندازه قطر لوله است.

سه راهی کاهنده (Reducing Tee)

در سه راهی کاهنده، قطر انشعاب از قطر لوله کمتر است.

سه راهی سه بعدی یا اسپریکر (Barred Tee)

سه راهی اسکریپر دارای نوارهایی است که داخل آن جوش داده شده تا از ورود ناخالصی و پیگمنت به انشعاب جلوگیری کند.

سه راهی جانبی (Wye Tee / Lateral)

در این نوع سه راهی، شاخه آن در زاویه 45 درجه یا زاویه ای غیر از 90 درجه قرار گرفته است. سه راهی جانبی این امکان را ایجاد می کند تا یک لوله با زاویه 45 درجه به لوله دیگر متصل شود. این نوع سه راهی اصطکاک و تلاطم سیال را کاهش می دهد که جریان را آرام می کند.

چهار راهی، صلیب یا کراس (Cross)

از چهار راهی بری انتقال سیال در خطوط لوله استفاده نمی شود، اما برای آبپاش آتش نشان ها کاربرد دارد.

 

تبدیل یا کاهنده های لوله (Pipe Reducers)

کاهنده لوله، سایز لوله را تغییر می دهد. دو نوع کاهش دهنده در پایپینگ استفاده می شود. کاهنده های هم مرکز یا Concentric و کاهنده های غیر هم مرکز یا Eccentric

 

کاهنده لوله هم مرکز یا مخروطی (Conical Reducer)

در کاهنده مخروطی یا هم مرکز، مرکز هر دو سر کاهنده در یک محور قرار دارد. در خطوط لوله که نیاز به هم محور بودن لوله های بزرگتر و کوچکتر است، از کاهنده های هم مرکز استفاده می شود.

کاهنده غیر هم مرکز (Eccentric Reducer)

در کاهنده غیر هم مرکز، مرکز هر دو سر کاهنده در محورهای متفاوتی است و موارد کاربرد خاصی بر اساس طراحی خطوط لوله دارد.

سوئج کاهنده (Swage Reducer)

این نوع کاهنده ابعاد کوچکی دارد و برای اتصال لوله ها به لوله های کوچکتر پیچی یا سوکتی استفاده می شود. همانند دیگر کاهنده ها، به صورت هم مرکز و غیر هم مرکز موجود است. انتهای آنها انواع مختلف دارد. ممکن است هر دو انتهای آن ساده یا یک سر صاف و یک سر رزوه دار باشد

درپوش لوله (Pipe Caps)

از درپوش برای پوشاندن انتهای لوله استفاده می شود. از درپوش ها برای انتهای سیستم لوله کشی استفاده می شود. همچنین در سر (هد) لوله کشی برای اتصالات بعدی استفاده می شود.

فلنج انتهایی (Stub Ends)

این نوع فلنج، به صورت لب به لب به لوله جوش داده می شود. این قطعه در اصل فلنج است اما تحت استاندارد ASME B16.9 است به همین دلیل به عنوان اتصالات لوله در نظر گرفته می شود.

 

انتهای اتصالات

انتهای اتصالات پایپینگ به صورت یکی از موارد زیر است:

• اتصالات رزوه‌ای (threaded joints)
• اتصالات لب به لب (butt joints)
• اتصالات سوکتی (socket joints)
• اتصالات فلنجی (flange joints)
• اتصالات شیاری (grooved joints)
• اتصالات چسبی (bonded joints)
• اتصالات ویژه (special joints)